Om de vruchten te plukken van hybride zorg is eerst een veranderslag nodig. Die gaat samen met een grote investering in tijd, geld en bovenal inzet van zorgverleners en ondersteunende afdelingen. Inzicht in hoeverre we al de gedroomde impact maken is daarom fundamenteel, evenals waar we moeten bijsturen. Het team Evaluatie onderzoekt de uitkomsten van de Zorg bij jou-zorgpaden. Onderzoekers Annemieke Konijnendijk en Carlijn Braem vertellen over de aanpak.

Annemieke: “Een deel van ons team volgt de ‘Kritische Prestatie Indicatoren’ (KPI’s) die zijn afgesproken met de zorgverzekeraars als voorwaarde voor de financiering. Denk daarbij aan het aantal deelnemende patiënten, het aantal zorgpaden en de afname van bepaalde fysieke zorg. De Santeon ziekenhuizen leveren hiervoor de actuele data die bij elkaar komen in een dashboard met een wekelijkse update.

Het andere deel, waaronder Carlijn en ik, richt zich op de zorgevaluatie. Dat gaat echt een stap verder en dieper. Voor de keuze en start van een zorgpad wordt de verwachte impact in kaart gebracht. Nadat het zorgpad in gebruik is genomen, doen wij verklarend onderzoek naar de daadwerkelijke effecten op zorgconsumptie en de uitkomsten voor de patiënt. We doen dit aan de hand van de ‘quadruple aim’. Dit is een internationaal kader voor optimale gezondheidszorg met vier fundamentele doelstellingen: patiënttevredenheid; verbeteren van de gezondheid; verlagen van de zorgkosten en het werkplezier van zorgverleners.”

Carlijn: “Met verklarend onderzoek bekijken we bijvoorbeeld welke patiënten gebruik maken van hybride zorg en hoe ze dit doen. Ook gaan we na waarom hybride zorg voor de ene patiënt beter of juist minder goed werkt dan voor de andere. Bijvoorbeeld op basis van een bepaalde leeftijdscategorie of de ernst van de ziekte van een patiënt. Want als de zorgkosten afnemen, maar de patiënt blijft langer ziek, dan heb je niet de gewenste impact. Met deze inzichten kun je het zorgpad verbeteren. De tevredenheid van zorgverleners en werkplezier zijn daarbij minstens zo belangrijk. Als zij er niet achter staan of niet tevreden zijn met hun werk, dan heeft dat effect op de kwaliteit. Ook stroomt er dan meer personeel uit de zorg, terwijl er al tekorten zijn.”

Verbouwen met de winkel open

Het dashboard met de KPI’s is al enige tijd in gebruik; de verdieping met de quadruple aim-zorgevaluatie neemt meer tijd in beslag. Annemieke legt uit: “Om te beginnen evalueren we een verandering met ongekende schaal en complexiteit. We zijn afhankelijk van de gegevens vanuit zeven verschillende ziekenhuizen die te maken hebben met de privacywetgeving en lokale toetsingen voor zorgevaluatie. Dit alles kost tijd, terwijl ondertussen de technologische voortgang doorgaat en de zorgpaden volop in ontwikkeling zijn. We ‘verbouwen’ ofwel evalueren dus met de winkel open. Onze evaluatie is een momentopname, die we op regelmatige basis moeten herhalen voor een goed beeld.”

Zorgpaden onder de loep

Ieder zorgpad krijgt een evaluatie aan de hand van de quadruple aim; voor COPD en zwangerschapsdiabetes worden de eerste rapportages gemaakt. Dit jaar volgen er nog vier, waaronder voor hartfalen en post-darm. “De rapportages zijn bedoeld voor alle betrokkenen bij het zorgpad: medische professionals en zorgpadleads, maar ook ontwikkelaars”, vertelt Carlijn.

Tevredenheid zorgverleners

Annemieke: “Voor het zorgpad COPD hebben we de betrokken zorgmedewerkers van alle Santeon ziekenhuizen uitgenodigd om een vragenlijst in te vullen. De eerste resultaten geven een globaal beeld van tevreden zorgverleners: driekwart van de deelnemers vindt dat hun werktevredenheid een beetje tot in grote mate positief is veranderd sinds zij hybride zorg verlenen; en zijn een beetje tot heel tevreden. Circa 10% van de deelnemers is ontevreden met de nieuwe werkwijze.  

Carlijn: “Deelnemers zijn vooral tevreden over de voordelen van de nieuwe werkwijze en de waarde van hybride zorg voor zorgverlener en patiënt. Het minst tevreden zijn zij over het implementatieproces en enkele genoemde nadelen, zoals dat ze bang zijn hun zicht op de patiënt kwijt te raken. Ook merkt niet iedereen dat er minder werkdruk is; de wachtlijsten nemen wel af, maar daarvoor komen nieuwe patiënten in de plaats. Maar de meeste medewerkers vinden dat hun werk positief is veranderd. De volgende stap is om in te zoomen op specifieke aspecten en feedback in de open vragen."

Vervolgstappen

“De uitkomsten zijn aanknopingspunten voor zorgpadleads, kernteams en implementatiemanagers om te komen tot verbeteringen”, vertelt Annemieke. “Bijvoorbeeld waar er knelpunten zijn of wat er nodig is om de betrokkenheid van zorgverleners te versterken. Zo kunnen bestaande zorgpaden worden verbeterd en de inzichten worden meegenomen in de ontwikkeling van nieuwe zorgpaden. Op die manier blijven we werken aan een maximale impact.”

"Deze nieuwe hybride manier van zorg leveren is niet iets wat bovenop bestaande zorg komt. Zorg bij jou vervangt een deel van de zorg en maakt daarmee echt impact. Aan de hand van onze resultaten kunnen we evalueren of we dit op een effectieve en veilige manier doen." - Mark van Haaren (internist-endocrinoloog MST)

Vooruitzichten

Annemieke: “We werken uit hoe we deze evaluaties het meest effectief kunnen delen en inzetten. Ook ontwikkelen we in samenwerking met het team Dienstontwikkeling een generieke vragenlijst om de patiënttevredenheid op een eenduidige manier in de verschillende apps te meten. Daarnaast hebben we korte lijnen met de Santeon Onderzoeksagenda. Wij geven de wensen aan vanuit de zorgpadteams voor aanvullend wetenschappelijk onderzoek, waarbij zij mogelijk kunnen helpen."

Carlijn: “Verder gaan we integreren met de Samen Beter-teams, om hybride zorg in te bedden en te monitoren in de bredere en cyclische aanpak voor waardegedreven zorg. We streven ernaar om alle betrokkenen zo goed mogelijk te informeren, waarmee zij de hybride zorg van Zorg bij jou nog beter en passender kunnen maken.”